Pieter Goffin had nooit gedacht dat hij tolk zou worden. Hij werkt als vertaler en tolk bij de Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers en heeft daarnaast een eigen bedrijf waar hij tolk- en vertaaldiensten verzorgt. Het Italiaans heeft hij ondertussen verinnerlijkt, maar in het dagelijkse leven speelt het Frans een grotere rol. Benieuwd naar wat Pieter een boost geeft tijdens werk?
Zou u zichzelf willen voorstellen?
Ik ben Pieter Goffin en ik heb Franse en Italiaanse Letterkunde gestudeerd in Leuven. Tot mijn master had ik helemaal niet de bedoeling om tolk of vertaler te worden. Mijn intentie was eigenlijk om een doctoraat aan te vangen, maar ik merkte dat dat mij niet lag. Ik ben toen mijn ogen gaan openen om te kijken wat ik nog allemaal kan doen, zo zag ik dat in Brussel tolken werden opgeleid. Ik had helemaal geen idee van tolken, maar omdat ik daar zo goed ontvangen was heb ik de opleiding afgemaakt. Er ging toen een wereld voor mij open, omdat het verschil van aanpak enorm anders was dan op de universiteit. Op de universiteit doe je veel aan analyse en kennis verwerken, terwijl bij tolken en vertalen het allemaal praktischer is en sneller gaat. Er wordt dan gezegd: “Morgen zullen we een tolkoefening houden over de maanlanding. Ik verwacht dat jullie de woordenschat daarvan kennen.” Die dag daarop doe je die oefening en dan is die ook gedaan. Het is een heel andere manier van werken. Ik vond dat heel leuk en ben na het afronden van mijn studie direct ben begonnen als zelfstandige.
Sinds wanneer bent u actief als tolk?
Ik ben afgestudeerd in 2016. Eind 2016 heb ik mijn eerste tolkopdracht gekregen sindsdien is de bal heel snel gaan rollen. In 2017 en 2018 heb ik fulltime als tolk gewerkt. Sinds 2019 ben ik aan het vertalen bij de Kamer. Nu tolk ik ongeveer om de twee weken.
Is het heel intensief om de hele dag door te tolken in de periode dat u fulltime tolkte?
Ja, het is heel intensief. Je moet echt 20 minuten of een halfuur 100% tot 200% geconcentreerd zijn. Daarom zit je ook met z’n tweeën in een cabine aan een fluisterset. Bijna elke tolkopdracht is vermoeiend, maar als je het tot een goed einde brengt dan is het achteraf ook heel fijn. Het geeft dan echt een adrenalinekick.
Doet u voornamelijk consecutief of simultaan tolken?
Ik doe vooral simultaan. Consecutief doe ik ook maar daar is veel minder vraag naar. Consecutief tolk ik veel met Italianen en dat is fijn. Het leuke aan consecutief tolken is dat je de tijd hebt om je gedachten te ordenen en er dan iets moois van kan maken. Bij simultaan is de uitdaging dat je on the spot iets moet vinden. Je gebruikt dan veel algemene werkwoorden zoals doen, maken of zeggen, terwijl bij consecutief je specifiekere werkwoorden kan gebruik zoals beweren, verwezenlijken etc. Ik vind dat leuker om te doen, maar ik doe het eigenlijk heel weinig.
Waarom heeft u voor Italiaans en Frans gekozen?
Op de middelbare school had ik een leerkracht Frans, die ook Italiaans gaf, en die heeft mij geïnspireerd om die talen te kiezen. Italiaans heb ik gekozen vanwege mijn passie voor mijn uitwisselingsjaar in Italië. Gaandeweg heb ik ontdekt dat het een zeer goede keuze was om naast het Italiaans ook het Frans te doen, omdat dat is wat geld opbrengt, om het heel cru te zeggen. Het is dus leuk om enerzijds een passietaal als Italiaans te hebben en anderzijds het Frans, een taal waar ik veel werk mee krijg.
Vindt u het makkelijker om uit het Frans of Italiaans te vertalen en te tolken?
Vertalen of tolken uit het Frans of uit het Italiaans naar het Nederlands maakt voor mij niet uit. Natuurlijk moeten we ook de omgekeerde richting kunnen tolken en ik moet zeggen dat ik mij nog altijd beter voel om naar het Italiaans te vertalen of tolken. Dit komt omdat ik, voordat ik ging studeren, een jaar heb doorgebracht bij een gastgezin in Italië. Ik heb de indruk dat ik het Italiaans helemaal heb verinnerlijkt. Alhoewel, het komt een beetje in evenwicht omdat ik professioneel veel meer met Frans bezig ben. Het Frans blijft academisch een zeer sterkte taal, maar ik heb wel eens bij een tolkopdracht gehad dat ik basiswoorden niet kende, zoals toiletpapier.
Hoe bent u bij de Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers tolk-vertaler geworden?
Uit de filosofie dat je als beginner alles moet doen, aan alles moet deelnemen en zien waar je komt, had ik deelgenomen aan een vertaalexamen voor bij de Kamer. Ik ben toen aangenomen als vertaler, wat mijn hoofdbezigheid is en af en toe versterk ik de tolkendienst. Dat is natuurlijk uitsluitend met het Frans en het Nederlands. Mijn job in de Kamer is goed te combineren, want je mag soms ook verlof nemen om zelfstandig te gaan tolken, dat doe ik dan voor Italiaanstalige opdrachten.
Wat was uw eerste tolkopdracht en hoe heeft u dat ervaren?
Op een avond werd ik opgebeld met de vraag of ik de volgende dag kon invallen voor een andere tolk bij een verzekeringsbedrijf. Ik heb die avond woordenschat in verband met verzekeringen opgezocht en geleerd, maar toen ik daar kwam was het anders dan ik had verwacht: ze hadden jargon en een manier van omgang, daarnaast moest er ook getolkt worden in beide richtingen, dus simultaan. Het lukt mij dus niet en dat vond ik frustrerend. Dus ik dacht, die zien mij nooit meer terug, maar ik werd toch opnieuw gevraagd voor datzelfde bedrijf. Gelukkig merk je wel dat je na een aantal keer die termen eigen maakt, dat je weet waar de vergadering naar toe gaat en dan gaat het beter. Elke tolkopdracht is spannend. Als het dan mis gaat is dat frustrerend, maar de tolkopdrachten die lukken en waar de klant tevreden is en zegt: “Tot de volgende keer!” Dat is een enorme boost.
Hoe hadden ze u gevonden voor uw eerste opdracht?
Dat ging via een tolkenbureau. Dat verzekeringsbedrijf heeft een contract met het tolkenbureau en het bureau zorgt ervoor dat bij elke vergadering een tolk is. Het is een beetje seizoensgebonden wanneer er tolken nodig zijn. Zo zijn er in het voorjaar en het najaar veel tolkopdrachten en in de zomer en winter, rond Kerst en Nieuwjaar, is het rustiger. Dus ik had mijn cv naar dat tolkenbureau gestuurd en werd gevraagd als vervanger, waardoor je langzamerhand in de poule van tolken komt voor bepaalde bedrijven.
Hoe bereidt u zich goed voor een tolkopdracht?
Ik probeer vooral te voorspellen waar het over gaat. Ik vraag de klant altijd om op voorhand documenten of de presentatie van de vergadering te sturen om op basis daarvan de termen te bestuderen. Als ze het niet geven dan maakt dat heel wat moeilijker. Het is een wisselwerking, hoe meer de klant ons aanreikt en informatie geeft, hoe beter wij kunnen tolken. In het Parlement bijvoorbeeld hebben wij hoorzittingen waar dan externe experts komen spreken. Vaak hebben zij een zekere reputatie met een website of filmpjes. Ik ga dan wel eens luisteren naar wat ze willen zeggen of opzoeken aan welk project ze werken. Je bent dan ook niet verrast als dat naar boven komt.
Wat voor thema’s tolkt u vooral?
Per taal verschilt het. Voor het Italiaans tolk ik vaak bij industriële bedrijven. Het wordt dan redelijk technisch. Zo heb ik getolkt bij een productpresentatie van een nieuw soort isolatiemateriaal voor gevels. Voor het Frans, toen ik nog fulltime als freelancer werkte, waren het veel vergaderingen met vakbonden. Dus dat zijn ondernemingsraden, maar ook comités voor preventie en bescherming op het werk. In de Belgische Kamer zijn het politieke debatten of hoorzittingen met experts van buitenaf. Wat ik ook af en toe doe voor het Frans zijn opleidingsdagen voor hogescholen of lezingen, waar ik dan zelf ook veel bijleer.
Hoe letterlijk tolk je? Is dat anders bij gerechtstolken, waar werkelijk alles getolkt moet worden?
Dat hangt van bedrijf tot bedrijf af. Het is natuurlijk de bedoeling dat wij zo veel en gedetailleerd mogelijk tolken, maar wel op de manier dat de luisteraar het kan volgen. Dit betekent dat wij soms moeten samenvatten, maar dat bepaal je op het moment zelf. In het Parlement wordt er veel van het papier afgelezen waardoor dit soms zéér snel gaat. We kunnen dan niet alles vertalen en dan moeten we toch proberen om de hoofdpunten en cijfers exact te hebben.
Zijn cijfers tolken dus het moeilijkst?
Ja, sowieso de volgorde van de cijfers zijn anders en vooral als het lange cijfers zijn. Het is ook heel moeilijk om cijfers voor te stellen. Je moet maar eens proberen, om een reeks Nederlandse cijfers volledig juist te herhalen. Dat is op zich al niet gemakkelijk, ook al heb je getraind, maar als het om hoge cijfers gaat, kunnen we dat beter afronden. Bijvoorbeeld, als er uit Irak 30.101 manschappen zijn teruggetrokken, dan zeg je ongeveer 30.000, want dan heb je de ordegrootte.
Wat zijn volgens u de belangrijkste vaardigheden die u als tolk nodig hebt om een goede tolk te zijn?
Er zijn twee dingen die je moet weten. Eerst, wat wil de spreker vertellen, ongeacht wat hij zegt, want soms kan een spreker slecht uit zijn woorden komen. Wat ook belangrijk is: wat is interessant voor de luisteraar? Bijvoorbeeld als de minister een schriftelijk antwoord voorbereidt en zegt: “Ik kijk even in mijn papieren,” is dat niet relevant om te tolken. Dus nadenken over wat is nu het eenvoudigst of meest waardevol in de communicatie. Verder is het belangrijk dat ongeacht je voorbereiding, je kan toegeven dat een tolkopdracht niet altijd even vlekkeloos gaat. Het kan zijn dat de spreker mompelt, snel praat of zich slecht uitdrukt, waardoor jij heel dom overkomt. Zo was een discussie geweest rondom het tolken van Donald Trump, hoe doe je dat? De meeste tolken zeggen dan: garbage in, garbage out. Maar alsnog, ben jij als tolk die een goede oplossing moet vinden.
Wat vond je de leukste tolkopdracht?
Dat was een lezing van een Franstalige professor over het rechtssysteem in de Lage Landen in vroegmoderne tijd. Tijdens mijn opleiding had ik zelf de nadruk gelegd op de vroegmoderne literatuur. Het thema was zo specifiek, dat ik dan goed weet ik wat ik kan verwachten. Dan is dat eigenlijk heel eenvoudig. Een andere leuke opdracht was een vergadering bij een winkelketen voor sportartikelen. Tussen de vergadermomenten door werd er zelfs gesport. Er was toen eens een opwarming voor de vergadering waarbij er werd gezegd: “Wandel nu allemaal door de kamer, kijk naar links en kijk naar rechts. Stap nu toe op de eerste persoon die je in het vizier krijgt.” Dat was anders, maar héél leuk om te tolken.
Heeft u een goede tip voor een beginnende tolk?
Ik kwam erachter tijdens mijn eerste opdracht dat het niet alleen gaat om goed de woordjes te kennen, maar dat het ook gaat om het kennen van de manier van omgang binnen een bedrijf en hoe een bedrijf werkt. Dat aspect kwam in de opleiding niet echt aan bod. Toen dacht ik: oh help! Maar ik doe het nog steeds en ik doe het nog steeds graag! Mijn gouden raad is dus om te proberen de klant echt te leren ‘kennen’ tijdens de voorbereidingsfase en vooral door te zetten als het een keertje minder goed gaat, want de successen achteraf maken alles dubbel en dik goed.
Lees het volgende interview met tolk: Laura Vermeylen: https://letrecorone.nl/interview-met-laura-vermeylen/
Lees hier de interviews met literaire vertalers: https://letrecorone.nl/vertalie-literaire-vertalers/
Lees hier de interviews met zakelijke vertalers: https://letrecorone.nl/vertalie-zakelijke-vertalers/